De afvalcrisis in Rome verandert in een gouden kans voor de Nederlanders

Nederlandse kooplieden werden rijk door de specerijenhandel met Oost-Azië in de 17e eeuw. De nieuwste invoer van het land heeft een meer afstotende geur, maar ruikt nog steeds naar geld.

Het afvalprobleem van Rome is de zakelijke kans van Amsterdam geworden, aangezien de Nederlanders de interne markt van de EU als afval gebruiken.

De burgemeester van de Italiaanse hoofdstad, Roberto Gualtieri, die in oktober 2021 aantrad, heeft nieuwe meerjarige contracten getekend met nutsbedrijven, waaronder Nederland, om te helpen bij het opruimen van de bergen afval die zich vaak opstapelen in de straten van Rome en de duistere lokale vuilnishandelaren op de vlucht jagen.

Regelgeving van de Europese Unie dwingt afval van stortplaatsen naar recyclinginstallaties en verbrandingsovens in een poging het continent schoon te maken.

Als onderdeel van zijn focus op ecologische duurzaamheid, beperkt Brussel het storten van afval. Tegen 2035 mogen de EU-lidstaten maximaal 10 procent van hun gemeentelijk afval begraven – een doel dat slechts negen van de 27 lidstaten in 2020 hebben gehaald.

Velen reageerden door land te belasten. Nederland heeft recycling verbeterd, inclusief statiegeldregelingen, en verbrandingsovens ontwikkeld. Naast het ophalen van afval uit Italië, importeert het bedrijf ook afval uit België, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

Daarentegen, toen Rome’s particuliere stortplaats in Malagrotta – de grootste van Europa – in 2013 werd gesloten nadat het een milieuramp was geworden, haastten stadsambtenaren zich op korte termijn om mensen te vinden die het afval van de stad konden ophalen.

“We veranderen de manier waarop we profiteren van de kwaliteit van de netheid van de stad”, zei Gualtieri vanuit zijn kantoor in het stadhuis met uitzicht op de ruïnes van het oude Forum Romanum. “Het is niet alleen milieuvriendelijker, het is ook zuiniger.”

Rome heeft de afgelopen jaren te maken gehad met een reeks crises, waarbij afvalverkopers die verdacht worden van banden met de criminele onderwereld van Italië plotseling weigeren om het afval van de stad tegen redelijke prijzen naar verbrandingsovens of recyclers te brengen, daarbij verwijzend naar defecten aan apparatuur, gebrek aan ruimte of andere problemen.

De publieke woede groeide afgelopen zomer toen zo’n 150 prominente Roemenen een brief aan de UNESCO schreven om stadsambtenaren te herinneren aan hun plicht om het historische centrum van Rome, dat sinds 1980 op de Werelderfgoedlijst staat, schoon te houden.

“Je had cyclische crises, Rome was vol rotzooi”, zei Gualtieri, een voormalig minister van Financiën en EU-wetgever. Hij zei dat hij een “echte” sfeer ontdekte nadat hij het kantoor binnenkwam, met tweewekelijkse onderhandelingen over “wie neemt dit en wie neemt het”. “Het is een zeer inefficiënt systeem – erg ondoorzichtig”, voegde hij eraan toe.

Nu heeft Gualtieri langetermijncontracten getekend met nutsbedrijven in Amsterdam en Bologna “zodat we zekerheid hebben… transparantie, we weten hoeveel het kost, en we lopen niet het risico zonder iemand te eindigen.” [to take it]”. In totaal is Rome van plan om 100 miljoen euro per jaar uit te geven om ongeveer 460.000 ton afval op te ruimen.

De contracten lopen naar verwachting tot 2026. Tegen die tijd hoopt Gualtieri dat een nieuwe afvalverbrandingsoven van 800 miljoen euro en verschillende recyclingfabrieken in Rome, die hun eigen afval volledig verwerken, een einde zullen maken aan de tien jaar durende crisis. “Rome kan het zich niet veroorloven om al zijn afval te exporteren”, zei Gualtieri.

Maar anders dan in Nederland is het bouwen van een verbrandingsoven voor Rome een politiek gevoelig project dat vorig jaar een rol speelde bij de val van de regering van Mario Draghi. Destijds boycotte de populistische Vijfsterrenbeweging, die deel uitmaakte van Draghi’s kabinet en zich om milieuredenen nog steeds tegen de verbrandingsoven verzet, een vertrouwensstemming over plannen om afval te verbranden.

De 2,8 miljoen inwoners van Rome – plus naar schatting 24 miljoen bezoekers vorig jaar – genereren ongeveer 1,7 miljard ton afval per jaar. Van dat totaal wordt minder dan de helft gesorteerd en verzonden voor recycling, meestal in eigen land, zei Meyer. Volgens de nieuwe afspraken zal jaarlijks 250.000 ton gemengd afval uit Rome naar Nederland, Duitsland en andere EU-landen worden afgevoerd voor verbranding.

Op dit moment wordt 57 procent van het lokale afval in Nederland gerecycled of gecomposteerd en 33 procent verbrand. Hierin zijn verbrandingsinstallaties ondergebracht, zoals het Amsterdamse AEB, dat eigendom is van de gemeente en een vergunning heeft om jaarlijks 1,4 miljard ton afval te verwerken om afval uit het buitenland te vervoeren.

“De reservecapaciteit is vooral het resultaat van succesvol recyclingbeleid in Nederland”, zegt AEB-woordvoerster Esther Sloots. “Recyclinginspanningen van de afgelopen 15 jaar hebben geleid tot een toename van de hoeveelheid gerecyclede materialen en een afname van de hoeveelheid restafval.”

AEB begon in 2010 met het importeren van afval en nu komt een derde van het totale verbruik – meer dan 400.000 ton – uit landen als Italië, België, Duitsland, Frankrijk en het VK.

Het Verdrag van Rome met Amsterdam loste niet alle problemen op. AMA, de afvalophaler van de Italiaanse stad, heeft te kampen met personeelsverzuim, zei Gualtieri, terwijl bestellingen voor nieuwe inzamelbakken zijn vertraagd door verstoringen in de toeleveringsketen.

Maar de burgemeester van Rome gelooft dat de stad de chaos van het verleden ‘overwint’. “Het zal enige tijd duren om perfectie te bereiken, maar we zijn uit de crisis.”