The Parthenon Sculptures: groeiende druk op het British Museum

De druk op het British Museum – en andere instellingen in het VK – is de afgelopen jaren toegenomen om betwiste items in hun collecties aan te pakken.

De sculpturen van het Parthenon zijn een van de meest opvallende voorbeelden, waarvan het lot onderwerp van veel discussie is geweest.

De schatten, in het Verenigd Koninkrijk ook wel bekend als de Elgin Marbles, zijn sinds de 19e eeuw te zien in het museum. De voorzitter van de trustees, George Osborne, voerde gesprekken achter de schermen met de Griekse regering.

Het British Museum bevestigde aan de BBC dat de gesprekken met Griekenland over het lot van de sculpturen “lopend en constructief” zijn.

Het Parthenon Project, dat campagne voert voor een culturele samenwerkingsovereenkomst, roept het British Museum op om sculpturen naar de Parthenon-collectie in het Akropolismuseum in Athene te sturen in ruil voor wat het noemt “blockbuster-artefacten die nog nooit eerder buiten Griekenland zijn gezien”.

Denk hierbij aan het 3.600 jaar oude masker van Agamemnon en de jongen Kretius.

Een woordvoerder van het ministerie van Cultuur, Media en Sport vertelde de BBC dat de regering “geen plannen heeft om de wet te wijzigen” om permanente terugkeer mogelijk te maken.

George Osborne gebruikte de uitdrukking “een win-win” toen hij in februari met de BBC over de sculpturen sprak en zei dat hij op zoek was naar een “meer samenwerkingsovereenkomst” na een “zeer bittere onenigheid” met de Grieken gedurende meer dan 200 jaar.

Hij pleitte ook voor het behoud van de sculpturen door de Foundation en beschreef het British Museum als “het museum van onze gemeenschappelijke mensheid”.

In 2022 zullen meer dan vier miljoen mensen het British Museum bezoeken. De curatoren zijn van mening dat de sculpturen van het Parthenon een “belangrijk onderdeel” zijn van het verhaal dat het museum vertelt “van culturele prestaties over de hele wereld, vanaf het begin van de menselijke geschiedenis meer dan twee miljoen jaar geleden tot heden”.

Klassieke marmeren beelden werden gemaakt tussen 447 en 432 voor Christus om de tempel van Athena (Parthenon) op de Acropolis in Athene te versieren.

In de 19e eeuw kreeg de Britse ambassadeur Lord Elgin toestemming van het Ottomaanse Rijk, de heersende macht in Athene, om een ​​deel van het houtsnijwerk te verwijderen. Zijn collectie werd overgebracht naar het Verenigd Koninkrijk, en nadat een parlementaire selectiecommissie in 1816 zijn acties legaal achtte, werden de sculpturen van het Parthenon bij wet overgebracht naar het museum.

Tegenwoordig verbiedt de wet van het British Museum het British Museum om permanent items terug te sturen naar Griekenland – en het is niet het enige land dat de eigendom van items in de collecties van het museum betwist.

Een van de meest prominente betwiste kwesties was de kwestie van Benin-bronzen, uitgebreide en zeer gewaardeerde sculpturen gemaakt door gespecialiseerde vakmensen in wat nu Nigeria is.

Het Horniman Museum in Zuidoost-Londen ondertekende in november het eigendom van zijn collectie van 72 objecten, die in 1897 met geweld uit Benin City waren verwijderd, aan de Nigeriaanse regering.

Nick Merriman, directeur van het Horniman Museum, vertelde me destijds dat er een “ethisch argument” was om ze terug te sturen. “We zijn getuige van een keerpunt, niet alleen rond restitutie en repatriëring, maar ook in musea die hun koloniale geschiedenis erkennen”, zei hij.

Eerder deze maand maakte het Rijksmuseum in Nederland bekend zes items terug te sturen naar Sri Lanka na een besluit van de Nederlandse minister van Cultuur en Informatie.

Verworven tijdens het koloniale tijdperk, waaronder het rijkelijk versierde Kandy ceremoniële kanon, dat in 1765 werd geplunderd door troepen van de Nederlandse Oost-Indische Compagnie.

Een nieuwe opiniepeiling, in opdracht van het Parthenon Project en vrijdag vrijgegeven, toont aan dat een meerderheid van de Britten zou steunen om de sculpturen terug te sturen naar Griekenland in een “cultureel partnerschap”.

Uit de YouGov-enquête blijkt dat 64% het sturen van sculpturen naar Griekenland zou steunen als Britse musea in ruil daarvoor andere unieke Griekse kunstvoorwerpen zouden lenen, terwijl 68% dacht dat Britse musea die zich inspannen om meer van dit soort culturele partnerschappen overeen te komen, een positieve invloed zouden hebben op de betrekkingen tussen het VK en andere landen.

Van de 2.300 respondenten van het onderzoek zei 69% dat als de Parthenon-sculpturen waren teruggestuurd naar Griekenland en vervangen door andere Griekse items, dit hun interesse in een bezoek aan het British Museum niet zou hebben beïnvloed.

Lord Vaisey, voorzitter van de adviesraad van het Parthenon-project en een conservatief, beschreef deze laatste peilingresultaten als “een schot in de arm voor onderhandelingen, waaruit duidelijk blijkt dat een win-win-deal ondersteund door een cultureel partnerschap de steun heeft van het Britse publiek”.

Deze vraagstukken kunnen complex zijn.

Het Cambridge Museum of Archaeology and Anthropology heeft het op een na grootste aantal Benin-bronzen in het VK, na het British Museum (dat er ongeveer 900 heeft). Eerder dit jaar zou het eigendom van 116 kavels aan Nigeria worden teruggegeven, maar die plannen zijn opgeschort.

Er wordt aangenomen dat dit een reactie was op een verklaring van de vertrekkende Nigeriaanse president die leek te stellen dat het geretourneerde brons toebehoorde aan de Oba, of traditionele koning van het koninkrijk Benin.

Dit leidde tot enkele protesten in Duitsland, waar de regering afgelopen juli 1.100 bronzen beelden in Nigeriaans bezit tekende. Critici hebben gesuggereerd dat ze misschien in een paleis terechtkomen in plaats van volledig in het openbaar te verschijnen in Nigeria. Dat werd afgewezen.

De universiteit van Cambridge vertelde de BBC dat ze “in gesprek was met alle partijen over de uitvoering van het besluit van de raad om de bronzen jongens weer in hun groepen op te nemen”.

In termen van de Parthenon-sculpturen is er een precedent.

In maart heeft het Vaticaan drie sculpturale stukken teruggegeven aan Griekenland die oorspronkelijk het Parthenon sierden en al meer dan twee eeuwen in de Vaticaanse collectie zijn.

Dit was echter geen reactie van staat tot staat. Paus Franciscus schonk de sculpturen aan de Griekse spirituele leider, aartsbisschop Jerome II, hoofd van de Grieks-orthodoxe kerk, die ze schonk aan het Akropolismuseum.

Dit museum is gebouwd om het monument van de 5e eeuw tentoon te stellen. Het toont een deel van de overgebleven fries van het Parthenon, waardoor er ruimte is voor sculpturen van het British Museum.

Er wordt ook gemeld dat het Kunsthistorisches Museum in Wenen in gesprek is met het Akropolismuseum over een bruikleenovereenkomst voor nog twee delen van het Parthenon.

Waar blijven de kansen op een akkoord tussen Griekenland en Groot-Brittannië?

De Griekse premier, die eerder George Osborne had ontmoet om de sculpturen te bespreken, werd herkozen voor een tweede termijn. Tijdens de campagne beloofde Kyriakos Mitsotakis dat als hij won, hij “het momentum weer zou oppakken en voortbouwen op de vooruitgang die we hebben geboekt”.

De Griekse regering diende in 1983 voor het eerst een formeel verzoek in bij het British Museum voor hun definitieve teruggave, hoewel minder formele eisen dateren uit de 19e eeuw. Het was altijd duidelijk dat Griekenland nooit zou kunnen instemmen met een deal die het dwong te accepteren dat de sculpturen van het Verenigd Koninkrijk waren.

Het Parthenon-project suggereert dat beide partijen “overeenkomen om het oneens te zijn” over het eigendom van de sculpturen, om tot een oplossing te komen.

De burgemeester van Londen, Sadiq Khan, zei onlangs tegen de Griekse krant Ta Nea dat alle betrokkenen “naar de residentie moeten komen om deze wonderbaarlijk mooie Elgin-knikkers te delen”.

Het British Museum vertelde de BBC dat het geloofde dat “de langdurige samenwerking de juiste balans zal vinden tussen het delen van onze grootste collecties met publiek over de hele wereld en het behoud van de indrukwekkende collectie die we in het museum hebben”.

DCMS zei: “Het British Museum zorgt al generaties lang voor de sculpturen van het Parthenon en elk jaar zien miljoenen mensen van over de hele wereld deze schatten gratis.”

Ze herhaalde haar aloude standpunt dat het museum “bij wet verboden is voorwerpen uit de collectie te verwijderen, behalve in zeer specifieke en beperkte omstandigheden” en dat de regering daar niets aan zou veranderen.