Ze was een 17-jarig joods meisje in Amsterdam toen de Tweede Wereldoorlog begon. Toen ze 20 was, had Salma Velleman haar blonde haar geverfd, een valse identiteit aangenomen en zich bij het Nederlandse verzet aangesloten.
Ze had valse identiteitsbewijzen, geld voor onderduikers en illegale folders en papieren bij zich door heel Nederland, Frankrijk en België. Gevangen en vastgehouden als politieke gevangene – ze wisten niet dat ze joods was – werd ze naar concentratiekampen gestuurd, waaronder het concentratiekamp Ravensbrück in Duitsland, dat alleen voor vrouwen bestemd was. Ze werd geslagen, gedwongen te werken en leed aan dysenterie en tyfus, maar in tegenstelling tot haar moeder, vader en zus die door de nazi’s werden vermoord, overleefde Salma.
Na de oorlog ontmoetten zij en haar twee broers elkaar in Engeland, ontmoetten de Belgische journalist Hugo van de Berry, trouwde met hem en kreeg een zoon. Ze is nu 98 jaar oud, woont in Londen en heeft een memoires van haar oorlogsjaren gepubliceerd, getiteld “My Name is Salma.”
Van de Perre zal haar boek en ervaringen bespreken met historicus Robin Judd van de Ohio State University tijdens een hypothetisch evenement op zondag, gepresenteerd door Gramercy Books.
Ik sprak onlangs over Zoom met The Dispatch:
Vraag: Uw boek, dat ik onlangs schreef, staat vol met geschiedenissen, gebeurtenissen en namen van veel van degenen met wie ik in het verzet heb gewerkt, evenals degenen met wie ik in de concentratiekampen was. Hoe onthoud je alles?
Van Berry: Hij kwam net terug bij mij. In het begin, rond 2004, begon ik niet met schrijven, maar maakte ik gewoon aantekeningen. Ik ben in 2013 begonnen met schrijven en het boek is in 2020 gepubliceerd.
Vraag: Uw man stierf in 1997 aan kanker, dus hij had geen kans om uw boek te lezen.
Van Berry: Ja, en dat was heel jammer, want hij was journalist en schreef zijn eigen boek. … na de dood van Hugo werd er contact opgenomen met de papieren (Nederlands en Belgisch) waarvoor hij werkte en ze zeiden dat ik zijn baan alstublieft zou aannemen. Ik deed het en het hielp me met verdriet.
Vraag: Kort nadat je in het verzet werkte, nam je een nieuwe identiteit aan: Margarita van der Kuyt. Hoe voelde je je toen je weer Salma Feliman werd? (Nu Selma Van de Berry)
Van Berry: Ik was toen in Zweden en al mijn vrienden uit het verzet en de kampen kenden mij als Marga, dus het was erg moeilijk om terug te komen. Toen waren er in Nederland na de oorlog veel moeilijkheden voor de joden. Maar ja, het was natuurlijk leuk om weer Salma te zijn.
V: Er waren veel meer Joden die deelnamen aan verzetsdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog dan men destijds dacht. Kun je uitleggen?
Van Berry: Dit was een van de redenen waarom ik een boek schreef. Mensen realiseerden zich niet dat er een grote Joodse verzetsbeweging was, omdat de meesten van hen tijdens de oorlog werden vermoord of onmiddellijk naar Auschwitz werden gestuurd, dus ze hadden geen mogelijkheid om een boek te schrijven. Maar veel Joden sloten zich aan bij het verzet en vochten tegen de nazi’s.
Vraag: We verliezen veel directe getuigen van de Holocaust vanwege hun veroudering. Maakt u zich zorgen over hoe de jongere generaties dit belangrijke deel van de geschiedenis zullen leren en onthouden?
Van Berry: Ja, dat is nog een reden waarom ik het boek moest schrijven. Ik ben een van de weinige overlevenden (Nederlands Joods Verzet) en ben dat al een tijdje. Ik werd gevraagd om met kinderen op scholen, tieners, studenten, verenigingen en clubs te spreken. … Voor (de epidemie) ging ik twee keer per jaar naar Nederland en Duitsland, naar Ravensbrück en Berlijn. Ik hield workshops in Ravensbrück waar ik ze alles vertelde wat daar gebeurde. … met de Duitse studenten, ik was eerst ongerust, maar ze waren erg ontvankelijk. Ze zeiden dat hun grootouders niet wilden praten over wat er tijdens de oorlog was gebeurd.
V: Toen u werd vrijgelaten uit Ravensbrück, spraken u en uw medegevangenen niet over wat daar gebeurde, maar ging u verder met uw leven. Wanneer besloot u dat uw verhalen verteld moesten worden?
Van Berry: We dachten dat we moesten bouwen aan de toekomst en niet moesten praten over wat er was gebeurd en alle haat. Maar wat we toen niet wisten, was dat er zoveel andere concentratiekampen waren, veel gevangenen en veel doden. (Eerste keer) Ik ging terug naar Ravensbrück in 1995, verloor mijn stem en huilde. Maar nu ben ik er zo aan gewend omdat ik het 20 jaar heb gedaan.
Vraag: U moet een holocaustontkenner zijn die u lastig valt.
Van Berry: Ze zijn erg dom. Het probleem is dat we veel domme mensen in de wereld hebben. Wat er vandaag in het Midden-Oosten gebeurt, baart me echt zorgen. Ik hoop dat we niet nog een oorlog hebben. Ik ben bang dat mensen elkaar niet tolereren.
Vraag: Wat voor reacties heb je op je boek gehad?
Van Berry: Alles is heel goed. … de recensies waren zo veel en heel erg goed. De Nederlandse ambassadeur heeft zojuist een exemplaar van mijn boek aan de koningin van Engeland gegeven.
V: Wil je nog een boek schrijven?
Van Berry: Als ik tijd had, maar niet weer over oorlog. Misschien na de oorlog, mijn leven met mijn man, mijn leven als journalist.
Vraag: Je wordt begin juni 99 jaar. Hoe gezond ben je en hoe blijf je vitaal?
Van Berry: Ik wou dat ik 99 kon worden! Het gaat goed, ondanks dat ik de afgelopen jaren borstkanker heb gehad – het is onder controle – en wat me vertraagt, zijn mijn benen en artritis. … Ik speelde golf en reed tot november vorig jaar. Ik ben nu een beetje zwak, maar ik probeer mijn geest actief te houden. … mijn neef, die in de zeventig is, zegt dat hij hoopt dat hij mijn genen heeft.
V: Bent u in contact gebleven met een van de mensen die u kent in het verzet of in Ravensbrück?
Van Berry: Ja tuurlijk. Ik ging op vakantie met een paar vrouwen van Ravensbrück. Dit is een ongebruikelijke link en je blijft erbij. … een van de vrouwen met wie ik in het verzet werkte, zat in een (verpleeghuis) met dementie. Ze herinnerde zich haar kinderen niet, maar toen ik op bezoek was, vroeg ik of ze wist wie ik was en ze zei natuurlijk: “We hebben samen veel meegemaakt, toch?”
V: Voel je je verbitterd over wat er tijdens de oorlog met jou en anderen is gebeurd?
Van Berry: Geslaagd? Dit is een moeilijk woord. Nee, ik ben niet verbitterd, maar ik vergeef de mensen die die dingen hebben gedaan niet. De nazi’s. Het waren vreselijke mensen en ze verdienden het om gedood te worden toen ze werden gedood. Maar ik ben niet bitter tegen de Duitsers. Ik zou zo niet onverdraagzaam zijn.
In een oogopslag
Selma van de Perre zal op zondag om 13.00 uur verschijnen in een hypothetisch gesprek met de historicus Robin Judd van de Ohio State University, verzorgd door Gramercy Books. Tickets kosten $ 5 of $ 29 en bevatten een exemplaar van haar boek “My Name Is Salma”. ga naar de www.eventbrite.com. Voor meer informatie, bel 614-867-5515 of bezoek www.gramercybooksbexley.com.
More Stories
Evolution werkt samen met de in Nederland gevestigde gaming- en entertainmentgroep JVH
Anitta en The Weeknd delen video voor ‘São Paulo’.
Gordon Lightfoot-veiling met iconische gitaren, gesigneerd artwork en meer