Oekraïne: De snelle val van de hoofdstad laat onbeantwoorde vragen achter

Cherson, Oekraïne –

Toen op de ochtend van 1 maart ongeveer 100 Russische soldaten Lilac Park in Kherson binnentrokken, was Oleh Churnik een van de ongeveer 20 lichtbewapende Oekraïense vrijwilligers die geen schijn van kans tegen hen maakten.

Getuigen zeiden dat het Oekraïense leger nergens te bekennen was en dat Russische troepen in gepantserde voertuigen gemakkelijk het Shuminsky-district binnendrongen, het vuur openden en overal granaatscherven stuurden. Burgers op weg naar hun werk raakten gewond in een korte, hevige strijd. De vrijwilligers, verscholen tussen de bomen in de tuin, werden zo snel gekapt dat ze de bereide molotovcocktails er niet eens in konden gooien.

“Ze hadden geen tijd om iets te doen”, zei Anatoly Hodzenko, die tijdens de aanval in zijn huis bij het park was, in een interview met The Associated Press.

Schijnbaar alleen vielen de Civilian Volunteers snel neer. Een dag later deed Kherson hetzelfde.

Duizenden Russische troepen, die op 24 februari de Krim binnenvielen, veroverden de stad aan de rivier de Dnipro zo snel dat veel inwoners zeiden dat ze zich in de steek gelaten voelden en dat het Oekraïense leger zich haastig terugtrok, waardoor de stad zonder adequate verdediging achterbleef.

Maar was de gedoemde stand in Lilac Garden een zinloos vroeg verzet tegen wat een bloedige Russische bezetting van Kherson werd? Was het te wijten aan de overhaaste terugtrekking van het Oekraïense leger, zodat het zich kon hergroeperen om op een andere dag te vechten – en zelfs later om de stad in november te heroveren? Of was het het resultaat van verraad door hooggeplaatste Oekraïense veiligheidsfunctionarissen die samenwerkten met Moskou?

Het is mogelijk dat het een combinatie van al deze zaken was.

Nu Rusland zich heeft teruggetrokken uit Kherson in de nasleep van het tegenoffensief van Oekraïne in het zuiden, willen inwoners weten waarom Russische troepen de stad zo gemakkelijk onder de voet konden lopen.

“Er zijn meer vragen dan antwoorden op dit verhaal”, zei Svetlana Shurnik, die voor het eerst bij het graf van haar ex-man stond omdat de Russen de toegang tot de begraafplaats hadden geblokkeerd tijdens hun bezetting van de stad.

Naast de vrijwilligers die in het park omkwamen, werden die dag ongeveer vijf anderen gedood op een nabijgelegen rotonde.

Families van de omgekomenen zeggen al maanden tevergeefs te hebben geprobeerd informatie van het leger en de regering te krijgen, zodat ze de dood van hun dierbaren kunnen verwerken.

“Ik weet heel weinig,” zei Nadia Khandusenko, terwijl ze de weinige feiten vertelde die ze wist over de dood van haar man Serhiy, die ook werd vermoord in Lilac’s tuin.

Schornick veegde de tranen weg en vertelde de Associated Press dat ze gelooft dat haar ex-man in de laatste minuten heeft geleden omdat uit een autopsie bleek dat de 53-jarige gepensioneerde agent in de long was geschoten. Bewoners zeiden dat de lichamen drie dagen op de met bloed bevlekte grond in de tuin lagen omdat de Russen niet toestonden dat ze begraven werden.

“Het zijn helden. Ze verdedigden (de stad) met hun blote handen”, zei Šurnik.

___

De Oekraïense Territoriale Defensiemacht begon te opereren vóór de Russische invasie. Het is een vrijwillige militie onder bevel van het ministerie van Defensie en bestaat uit burgers, parttime reservisten en ex-militairen die aan de kant van het reguliere leger hebben gevochten.

Ondanks hun gebrek aan training en uitrusting speelden vrijwilligers een cruciale rol in de oorlog en waren ze een belangrijke reden waarom Kiev niet bezet was, zei Mykhailo Samos, oprichter van het New Geopolitics Research Network, een Oekraïense denktank.

“Als een (Russische) subversieve groepering een stad binnenkomt, verwachtten ze burgers te zien, maar ze troffen veel mensen aan met kalasjnikovs en dat was een ramp voor de Russen”, zei Samus.

Burgervrijwilligers waren niet in staat de Russische troepen tegen te houden vanuit Kherson, een havenstad met een vooroorlogse bevolking van 280.000 inwoners en de thuisbasis van een scheepsbouwindustrie.

Kherson ligt ten noorden van de Krim, die Rusland in 2014 illegaal heeft geannexeerd. Toen Oekraïne de controle over de stad overnam, slaagde het erin om zoet water naar het schiereiland af te sluiten, en de Russische president Vladimir Poetin noemde de noodzaak om de watervoorziening te herstellen een van de redenen voor de invasie. .

De vlakke, moerassige regio Kherson heeft weinig bossen of andere natuurlijke barrières om tanks en troepen van de nabijgelegen Krim tegen te houden, waar de Zwarte Zeevloot en Russische luchtmachtbases zijn gevestigd.

Bovendien vertelden Oekraïense functionarissen, zoals de burgemeester van Kherson, Ihor Kulikhaev, in mei aan Ukranska Pravda dat het niet vernietigen van belangrijke bruggen naar de regio’s Kherson en Zaporizhia een vergissing was die de Russen hielp, hoewel hij benadrukte dat hij geen militair was.

Ondertussen trok het in de minderheid zijnde Oekraïense leger zich terug uit Kherson naar de zuidelijke stad Mykolaiv, zei majoor Oleksandr Fedyunin, de militaire woordvoerder.

Deze terugtrekking “garandeerde het voortbestaan ​​van de troepen en stond de vijand niet toe om vuuroverwicht in de lucht te verwerven”, zei Bohdan Senek, een woordvoerder van het leger.

De snelle verovering van Kherson deed vragen rijzen over de vraag of Oekraïense collaborateurs de Russische invasie hadden geholpen.

“Russische agenten zijn geïnfiltreerd in de veiligheidstroepen van Oekraïne en de opruiming door Kiev verliep traag en ineffectief”, zegt Orisya Lutsevich, voorzitter van het Ukraine Forum van de in Londen gevestigde denktank Chatham House. “De prijs van dat verraad was een grote menselijke tol.”

Op 1 april ontsloeg president Volodymyr Zelensky twee hoge functionarissen van de interne veiligheidsdienst van Oekraïne, onder wie het hoofd van de regionale afdeling van Kherson, en ontnam hen de rang van generaal wegens het schenden van een militaire eed van trouw. Hij noemde ze “vijanden van de helden” en zei dat ze “moeite hadden met het lokaliseren van hun moederland”.

Hij voegde eraan toe: “Ik heb nu geen tijd om met alle verraders om te gaan, maar ze zullen allemaal worden gestraft.”

Bovendien is een assistent van een van die SBU-functionarissen gearresteerd en staat hij terecht voor het overhandigen van kaarten van mijnenvelden en het helpen coördineren van Russische luchtaanvallen die de strijdkrachten van Moskou hielpen, zei Oleksandr Samoilenko, hoofd van de regionale wetgevende macht van Kherson.

___

De verovering van Kherson door Rusland – de enige provinciale hoofdstad die in de oorlog viel – leidde tot een slopende bezetting van acht maanden die hevig verzet zag van de overgebleven burgers, waaronder aanvallen op door Moskou geïnstalleerde functionarissen, het plaatsen van bommen en andere bedreigingen. Moskou voerde de roebel in, zette Russische gsm-netwerken op en sloot de Oekraïense televisie in de regio af. Straatprotesten werden verboden.

Net als in andere Oekraïense regio’s die door Rusland waren veroverd, werden ambtenaren die weigerden mee te werken ontvoerd, waaronder de burgemeester van Kherson, Kulikhaev. Bewoners beweren dat ze zijn opgesloten, geslagen, geschokt, ondervraagd en met de dood bedreigd op ten minste vijf locaties in de stad en vier andere in de wijde omgeving.

De regio was een van de vier regio’s die Moskou in september illegaal annexeerde, hoewel de strijdkrachten zich weken later moesten terugtrekken toen de Oekraïners de aanvallen opvoerden met door de VS geleverde raketten en de Russische aanvoerlijnen doorsneden. De terugtrekkende troepen lieten boobytraps en mijnen achter, gesloten winkels en restaurants en getraumatiseerde bewoners.

In Lilac Park eert een klein monument de gevallen vrijwilligers daar. Aan een paar bomen zijn kransen geprikt, met een paar gele rozen en een plaquette met een kruis en een kleine Oekraïense vlag erop.

Er staat: “Op 1 maart 2022 werden strijders van de Territoriale Verdediging naar de hemel gebracht.”