Nederland: 's werelds mondiale juridische strijdtoneel

Blanche Costella, Getty Images

Van conflicten in Oekraïne en het Midden-Oosten tot de zoutwinning in Brazilië – rechtbanken in Nederland zijn ‘ground zero’ geworden, met verstrekkende gevolgen op het mondiale juridische slagveld.

Een sterke juridische traditie, de thuisbasis van veel multinationals en internationale bedrijven, en mondiale toegankelijkheid: het land heeft veel troeven, waardoor het een geprefereerde juridische scheidsrechter is.

Minder dan drie maanden in 2024 hebben twee van de meest invloedrijke internationale rechtbanken in Den Haag al de krantenkoppen gehaald met de Russische invasie van Oekraïne en de wervelende conflicten in Israël en de Gazastrook.

Begin maart vaardigde het Internationaal Strafhof (ICC) arrestatiebevelen uit tegen twee hoge Russische commandanten, en in januari kende het hoogste internationale gerechtshof van de VN (ICJ) Israël noodmaatregelen toe om de hulp aan Gaza en zijn veiligheid te vergroten. bevolking

Tegelijkertijd vaardigde een lokale burgerlijke rechtbank een baanbrekende uitspraak uit waarbij de levering van F-35 straaljageronderdelen vanuit Nederland aan Israël werd stopgezet.

Slachtoffers van een zoutmijn in de Braziliaanse stad Maceo hebben petrochemisch bedrijf Braschem voor de rechter gedaagd voor schadevergoeding bij de rechtbank in Rotterdam – een van de vele internationale schadevergoedingszaken die de afgelopen jaren zijn gestart.

Een rechtbank in Amsterdam verwierp in februari het Russische verzoek om 50 miljard dollar aan schadevergoeding van voormalige aandeelhouders van de failliete oliegigant Yukos.

De afgelopen jaren hebben Nederlandse rechtbanken uitspraak gedaan in grote klimaatzaken, waaronder een zaak die de ngo-groep Milieudefensie in 2021 won.

In die zaak beval de rechtbank petrochemische gigant Shell om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, in wat wordt beschouwd als de eerste grote uitspraak over klimaatverandering tegen een bedrijf.

Legale plaats

Waarom is Nederland dan een broeinest van internationale rechtszaken?

“Ik denk dat het makkelijker is om zaken in Nederland te starten”, zegt Cecile Rose, universitair docent internationaal publiekrecht aan de Universiteit Leiden.

“De juridische barrière voor het instellen van collectieve actie is relatief laag in Nederland, en dit heeft tot gevolg dat het voor NGO's gemakkelijker wordt om zaken van algemeen belang voor de Nederlandse rechtbanken te brengen”, vertelde hij aan AFP.

“Omdat Nederland de thuisbasis is van internationale bedrijven als Shell, Unilever of Heineken, blijven zaken met internationale implicaties de Nederlandse rechtbanken bereiken”, zegt Leon Castellanos-Jankiewicz, senior onderzoeker bij het Asser Instituut voor Internationaal en Europees Recht. .

“Deze multinationale bedrijven zijn onderworpen aan de Nederlandse wet, dus de Nederlandse rechtbanken hebben jurisdictie over deze bedrijven en hun transacties”, vertelde hij aan AFP.

Het land beschikt over hoogopgeleid juridisch personeel en een sterk geloof in het handhaven van de wet.

“Nederland heeft de traditie om sterk de nadruk te leggen op de ontwikkeling van het internationaal recht”, aldus Castellanos-Jankiewicz.

“Het bevorderen van de internationale rechtsorde is een permanente doelstelling van het Nederlandse buitenlandse beleid”, zei hij.

Een goede infrastructuur met mondiale toegang, gecombineerd met de perceptie dat Nederland een ‘neutraal land’ is, maakte het land tot een aantrekkelijke keuze voor partijen die op zoek waren naar een onpartijdige regeling, zeggen experts.

'Vrede en gerechtigheid'

Nederland was gastheer van verschillende internationale hoven en tribunalen, maar ook van instellingen als de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens en Europol, ‘waardoor deze lichamen in het Nederlandse juridische landschap werden ingebed’, aldus juridische experts.

Gelegen aan de Nederlandse kust, tussen Amsterdam en Rotterdam, wordt Den Haag altijd gezien als de ‘stad van vrede en gerechtigheid’, met zijn eerste internationale arbitragehof opgericht in 1899.

De PCA bestaat nog steeds en legde de basis voor latere instanties die in de stad werden opgericht, waaronder het ICJ na de Tweede Wereldoorlog en het ICC, dat in 2002 zijn deuren opende.

Andere internationale tribunalen hebben hier ook een thuis gevonden, waaronder het inmiddels ter ziele gegane Joegoslavische Tribunaal voor Oorlogsmisdaden (ICTY) en de Kosovo Specialist Chambers.

“Hoewel de zaken in deze jurisdicties volledig onafhankelijk zijn van de Nederlandse rechtbanken, behoren ze tot het systeem van de Verenigde Naties, wat veel kwesties van mondiaal belang oproept”, aldus Castellanos-Jankiewicz.