Hoe de Nederlanders het paleis van het volk bevrijdden

De 20e eeuw was nog maar nauwelijks aangebroken toen de Nederlandse koninklijke familie de deuren van haar zomerpaleis voor het publiek opende. Vanaf 1902 konden inwoners van Apeldoorn, in het hart van de Waardeheide, en bezoekers van de stad voor slechts een paar cent een mooie, met eiken omzoomde laan oplopen naar de koninklijke kamers. Weliswaar waren bezoeken alleen toegestaan ​​als de koninklijke familie weg was, maar het was een stap in de goede richting. Tegenwoordig is Polis Head Loo het hele jaar door open voor het publiek – het wordt beheerd door de staat en is nu uitgebreid dankzij een vierjarig project van € 231 miljoen (£ 197 miljoen).

Het laagbouwhuis van rode baksteen, met in het hoofdgebouw oost- en westvleugels, werd gebouwd op de plaats van een oud jachthuis, gebouwd door William en Mary, die het landgoed in 1684 kochten, voordat ze op de Engelse troon werden opgevolgd. Maar sinds hun kroning in 1689 is Mary niet meer teruggekeerd naar het relatief bescheiden paleis waar ze van hield. Een koning moest altijd op Engels grondgebied blijven.

Tijdens zijn korte ambtstermijn richtte hij zijn Nederlandse huis rijkelijk in, verzamelde nieuw modieus blauw-wit porselein en stortte zich op het ontwerp van de tuin. Net als andere leden van de koninklijke familie probeerde hij bevrijd te worden van openbare taken in het dagelijks leven, waarbij hij de voorkeur gaf aan een koele, functionele kamer buiten de tuin waar Vermeer mogelijk een van zijn huiselijke taferelen had geschilderd. Een denkbeeldig kasteel versierd met schelpen uit de hele wereld. Ze karnde boter en maakte kaas.

Maar die bescheiden genoegens waren van relatief korte duur. Ze werd op 15-jarige leeftijd gestuurd om met haar neef Willem III te trouwen, ze stierf op 32-jarige leeftijd, en het paleis werd van generatie op generatie doorgegeven totdat het onder bevel kwam van Napoleons broer Lodewijk, die in 1806 door de keizer tot koning van Holland werd benoemd. Rode baksteen, wit geverfd door het hele gebouw, werd gepleisterd over interieurdetails die hij uit de mode achtte, waardoor het hele gebouw een Empire-make-over kreeg. Gelukkig bleef de nieuwe innovatie van schuiframen behouden. De Britten noemden de innovatie Dutch windows; De Nederlanders noemden ze Engelse ramen… Het paleis bleef in zijn vervallen vorm totdat koning Willem I er zijn intrek nam, en ook hij bracht aanvankelijk, zuinig, enkele wijzigingen aan.

Van daaruit bewoog het paleis zich snel naar de moderne wereld. Koning Willem II kwam er zelden, koning Willem III woonde er permanent, en zijn dochter Wilhelmina, die op 10-jarige leeftijd koningin werd, groeide daar op en werd de eerste van drie koninginnen die in de 21e eeuw regeerden.

In zijn oorspronkelijke vorm was Paul’s Head Loo een laag, symmetrisch gebouw van rode baksteen, beperkt door de Europese normen van die tijd, die neigden naar weelderige vertoon van rijkdom. Maar het had één verrassend eenvoudige eigenschap: veel water. Terwijl Versailles – oorspronkelijk een jachthuis – trots was op zijn fonteinen en waterpartijen, verhoogde de Nederlandse koninklijke familie Lodewijk XIV stilletjes met zijn Koningsfontein, een verbluffende 13 meter hoger dan de inspanningen van Versailles, maar gevoed door nieuwe. Volgens hedendaagse verhalen over het Franse extravaganza wordt water, en niet water, voortdurend gerecycled en uniek. Een fonteiningenieur is een zeer gerespecteerde ingenieur die tweemaal het salaris kan krijgen van een hoofdtuinman. William en Mary huurden Rutger Van Cleef in, die een team van acht man had om in de zomer een ononderbroken watervoorziening te onderhouden en in de winter de leidingen te filteren en te beschermen. Als hij een huis kreeg, betaalde hij een prins belastingvrij 900 gulden per jaar, waarna zijn taken werden overgenomen door zijn weduwe. Na zijn dood viel de rechtmatige baan op de planter en kwijnde de trots van Bales Head Lew jarenlang weg.

Het was deze focus op water die de architect inspireerde voor een prachtige nieuwe uitbreiding van het paleis, die de nieuwste van de vele manifestaties door de eeuwen heen markeert. Dickie Scipio van KAAN Architect is gespecialiseerd in het aanpassen van oude gebouwen aan moderne behoeften; Zij stond achter het onlangs gerenoveerde en heropende KMSKA in Antwerpen. Zijn voorstel, dat de wedstrijd voor het ontwerp van een uitbreiding van Polis Head Loo won, omvatte het afgraven, heien van 500 palen van 10 meter en het plaatsen van een nieuwe vloer onder de bestaande wal. Met een nieuwe ruimte van 5.000 vierkante meter is het enorm, maar van buitenaf bijna onzichtbaar. Hoewel ondergronds, is het licht en luchtig omdat Scipio een fontein op de binnenplaats heeft nagebouwd om een ​​grote lichtbron te creëren. Andere maatregelen die een goed ontwerp combineren met milieubewust denken zijn onder meer het bevloeren van het nieuwe restaurant met de nodige gekapte boomstammen van een laan met 300 jaar oude eikenbomen.

Een van de doelstellingen van de uitbreiding is een belangrijke kunstcollectie die meer dan 1.000 werken omvat, waarvan er ongeveer 150 tentoongesteld zijn, en enkele namen die normaal gesproken niet geassocieerd worden met koninklijke portretten. Beatrix werd afgebeeld in een zeefdruk van Andy Warhol, die haar ontwerp ontleende aan Max Goode, die de koningin vaak fotografeerde. Haar portret uit 1985 Regerende koninginnen De serie is een van de 16 prenten van vier koninginnen die destijds in de wereld regeerden: Koningin Elizabeth II, Koningin Beatrix van Nederland, Koningin Ntombi Twala van Swaziland en Koningin Margrethe II van Denemarken.

De Nederlandse schilder Piet Mondriaan schilderde Beatrix’ grootmoeder Wilhelmina in 1896 als jonge vrouw, niet voor een opdracht maar als een persoonlijk project, en schonk het schilderij later aan de koninklijke familie als dank voor hun steun aan haar actieve leven. Naast dergelijke werken is er een meer conventioneel portret, ontworpen om de koninklijke familie te verheffen en een boodschap van Nederlandse macht naar rivaliserende naties te sturen.

Deze familietraditie van het verzamelen van kunst gaat terug tot Willem III, die opdracht gaf voor een lange galerie voor schone kunsten met onder meer werken van schilders uit de Gouden Eeuw, waaronder Van Dyck. William en Mary huurden de kunstenaars en ambachtslieden van die tijd in om het uiterlijk van hun favoriete paleis te creëren. Beeldhouwers sneden schouwen, deurposten en balustrades uit. De eiken lambrisering is beschilderd met imitatiemarmer en rijkelijk verguld. Italiaanse stucwerkexperts toerden van groot huis naar groot huis en werkten aan het plafond.

Hun keuzes zijn niet puur esthetisch. De aankoop van geïmporteerde goederen door het koninklijk paar toonde aan dat de Nederlandse Republiek verbonden was met culturen en handelspunten over de hele wereld. De belangrijkste decorateur van het paleis, de in Frankrijk geboren Daniel Marot, creëerde spectaculaire scènes boven de grote trap, waarin reizigers in exotische kostuums tegen de balustrades leunen. William bewees een man van de wereld te zijn – de wereld kwam aan zijn deur. (De fresco’s zijn geschilderd in de tijd van Napoleon, maar zijn gelukkig niet verloren gegaan. Wilhelmina heeft ze in 1900 bewaard.) Voor de bouw van het paleis werd gele steen verkregen uit Franse steengroeven en marmer uit Nassau-steengroeven in Duitsland.

De relatie tussen het bezoekende publiek en de koninklijke familie tijdens het bewind van Willem en Maria was ingebed in de architectuur van het paleis. Hoewel Willem III zijn maaltijden nuttigde in een kamer zonder tafel, was er ook een grote eetkamer in de weelderige stijl van Lodewijk XIV, waar bezoekers Willem konden zien eten met een stevige eetlust die een gezond gestel vertegenwoordigde. Alleen de meest bevoorrechte gasten werden toegelaten tot meer intieme kamers met uitzicht over de kostbare tuinen.

Het echtpaar plantte liever lage buxushagen en schaarse exemplaren dan dicht opeengepakte borders in tuinen. Nu de buxusziekte in heel Europa de buxushagen decimeert, is de Japanse hulst een schoon, groenblijvend alternatief. Tot de meest waardevolle planten behoorden bloembollen en sinaasappelbomen, waarvan sommige nu meer dan 300 jaar oud zijn. De gelijktijdig bloeiende en vruchtdragende groene sinaasappel was een krachtig symbool van het Huis, en het was belangrijk dat ze bleven bloeien als symbool van een ongeslagen dynastie. Strenge winters zijn gevaarlijk voor citrusvruchten, en zodra zich ijs vormt in een emmer water, wordt er een vuur aangestoken om de kas te verwarmen totdat deze smelt.

Exotisme beperkt zich niet tot planten. Zelfs tijdens het bewind van William en Mary kwamen bezoekers het paleis bewonderen, en een extra trekpleister in de 18e eeuw was een paar olifanten, een geschenk van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, die handel dreef in Sri Lanka. Toen de Fransen eind 18e eeuw binnenvielen, werden de olifanten Hans en Barki naar Parijs gebracht. Hun olifantenhuis staat er – het is nu een fruitboerderij.

De formalisering van het veranderen van Paul’s Head Looe in openbaar bezit begon in 1962 met de dood van Wilhelmina. In 1975 besloot de Nederlandse regering het paleis en park in een museum te veranderen. -Nassau en zijn rol in de Nederlandse geschiedenis. Het park zou ook een openbare tuin worden.

De renovatie begon in 1977 en bracht het terug naar zijn oorspronkelijke 17e-eeuwse vorm, en in 1984 werd het nieuwe museum geopend door Koningin Beatrix. Maar die goedbedoelde klus bracht een nieuw gevaar met zich mee: asbest. In 2018 werd het museum gesloten voor verwijdering en werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om het gehele landgoed te ontwikkelen en uit te breiden. In de eerste drie maanden sinds de heropening in april hebben 100.000 mensen het paleis, de kunstcollectie en tijdelijke tentoonstellingen bezocht. Abeldoorn is geen erg handige plaats: vooral het belastingkantoor en een grote verzekeringsmaatschappij, de 10 grootste steden van Nederland.

Daarentegen is er nog een koninklijk paleis in het centrum van Londen, niet erg geliefd bij recente generaties, maar met een indrukwekkende kunstcollectie met onder meer belangrijke werken van Rembrandt, Rubens, Van Dyck en Vermeer. . Net als Bailey’s Head Loo in het verleden is het af en toe open voor het betalende publiek, maar eigenlijk is het een mooi statussymbool. Vreemd genoeg riep de koning, gezien de impopulariteit van de koninklijke familie, het uit tot zijn toekomstige thuis. Maar wat is een betere voorziening om het publieke domein te bezoeken dan ons eigen Buckingham Palace, met zijn prachtige tuinen, beeldende kunst en kunstvoorwerpen en handige busroutes?