Boris Johnson stapt op, blijft Britse premier

Londen –

De Britse premier Boris Johnson kondigde donderdag zijn ontslag aan te midden van een massale opstand van hooggeplaatste leden van zijn regering, het einde van een turbulente drie jaar aan de macht waarin hij brutaal boog en soms de regels van de Britse politiek overtrad.

Maanden van verzet eindigden bijna met een schouderophalen toen Johnson buiten Downing Street 10 stond en toegaf dat zijn partij hem eruit wilde.

‘Het zijn komma’s,’ zei hij.

De luidruchtige 58-jarige politicus die Groot-Brittannië uit de Europese Unie haalde en het door COVID-19 en de oorlog in Oekraïne leidde, is ten val gebracht door één van de vele schandaaltjes – een die zijn benoeming omvatte van een politicus die werd beschuldigd van seksueel wangedrag.

De meest slordige premiers zijn niet netjes vertrokken. Johnson nam onmiddellijk ontslag als leider van de Conservatieve Partij, maar zei dat hij premier zou blijven totdat de partij zijn opvolger kiest. Het tijdschema voor dit proces wordt volgende week bekend gemaakt. De laatste menwedstrijd duurde zes weken.

Maar velen willen dat hij nu vertrekt, en sommige conservatieve politici uiten de vrees dat hij hem zelfs als interim-premier kwaad zou kunnen doen.

“Het is heel moeilijk om te zien hoe Boris Johnson, gezien zijn karakter, in staat zal zijn om drie maanden kalm, nederig en berouwvol te regeren”, zei George Freeman, die donderdag ontslag nam als minister van Wetenschap.

Mogelijke kandidaten om Johnson op te volgen zijn onder meer voormalig minister van Volksgezondheid Sajid Javid, voormalig minister van Financiën Rishi Sunak, minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss en minister van Defensie Ben Wallace.

Ongeveer 50 ministers, ministers en lagere functionarissen hebben de afgelopen dagen ontslag genomen uit de regering vanwege het recente schandaal, waarbij ze de premier vaak bekritiseerden als gebrek aan integriteit.

De massale aftredingen brachten enkele parlementaire commissies tot stilstand omdat er geen ministers beschikbaar waren om namens de regering het woord te voeren.

Johnson klampte zich dagenlang aan de macht vast en vertelde de wetgevers woensdag uitdagend dat hij een “groot mandaat” van kiezers heeft en dat hij van plan is verder te gaan met bestuurswerk.

Maar hij moest donderdagochtend zijn nederlaag toegeven nadat een van zijn naaste bondgenoten, de nieuw aangestelde Treasury-chef, Nadim Zahawi, hem had gevraagd om publiekelijk af te treden voor het welzijn van het land.

“De afgelopen dagen heb ik geprobeerd mijn collega’s ervan te overtuigen dat het vreemd zou zijn om van regering te veranderen als we zoveel doen en als we zo’n breed mandaat hebben”, zei Johnson. “Het spijt me dat ik niet in deze argumenten ben geslaagd, en het doet natuurlijk pijn om niet zoveel ideeën en projecten voor mezelf te kunnen zien.”

“Het is nu duidelijk dat het de wil van de Conservatieve Partij is dat er een nieuwe leider voor die partij moet komen en dus een nieuwe premier”, zei hij.

Critici zeiden dat de brief Johnson tot het einde liet zien dat hij weigerde verantwoordelijkheid te nemen of zijn fouten toe te geven.

Na Johnsons herhaalde morele blunders en de chaos van politieke ondergang, reageerden veel Britten opgelucht en verrast op het nieuws van zijn vertrek, gezien de manier waarop hij het eerder had volgehouden.

“Ik had het gevoel dat hij maar door kon gaan en hem bleef negeren, dus ik was een beetje verrast vanmorgen toen ik hem op mijn telefoon zag”, zei Humt Daliway, een investeringshandelaar van in de twintig, buiten een metrostation in Londen.

Toen Johnson zijn geplaveide kabinet verzamelde nadat hij zijn ontslag had aangekondigd, beloofde hij de boot de komende weken niet te laten schommelen. Hij vertelde de leden dat de regering niet zou “proberen om nieuw beleid te implementeren of grote koerswijzigingen door te voeren”.

Het was een vernederende nederlaag voor Johnson, die zich niet alleen terugtrok uit de Europese Unie, maar ook werd gecrediteerd met het lanceren van een van ‘s werelds meest succesvolle massale vaccinatiecampagnes ter bestrijding van COVID-19.

Maar de constant gerimpelde, ruige leider die bekend stond om zijn critici met een luide, onstuimige explosie, werd ook achtervolgd door beschuldigingen dat hij deed alsof de regels niet op hem van toepassing waren.

Hij is erin geslaagd aan de macht te blijven ondanks beschuldigingen dat hij te dicht bij partijdonoren staat, dat hij zijn aanhangers beschermt tegen beschuldigingen van pesten en corruptie, en dat hij het parlement heeft misleid over regeringspartijen die de COVID-19-vergrendelingsregels hebben overtreden.

Hij kreeg een boete van de politie wegens partijpolitiek en overleefde vorige maand een motie van wantrouwen in het parlement, waarin 41% van de Tory-parlementsleden hem probeerde te verdrijven.

Johnson werd in juli 2019 premier en volgde Theresa May op, die aftrad nadat het Parlement de Brexit-deal die ze met de Europese Unie had onderhandeld, had afgewezen. Johnson duwde zijn eigen Brexit-deal in een vaak rommelig en turbulent debat.

Afgeveegd van weerbarstige blonde haren, zag hij er vaak uit als een schooljongen die net uit zijn bed was gerold en met een pyjama onder zijn kleren de klas in rende.

Tijdens zijn opkomst aan de macht vertoonde hij veel van dezelfde gewoonten en vaardigheden die hem zouden wegvoeren, maar ook tot zijn ondergang zouden leiden: de burgemeester van Londen was een ijverige, aandachtzoekende burgemeester; een journalist die is uitgewezen wegens het verzinnen van een citaat en het vertellen van overdreven verhalen over EU-misbruiken; Een politicus met een Eaton- en Oxford-talent voor kleurentaal en om debat te pushen en te ontwijken.

Hij werd bekend om zijn luchtige kijk op de waarheid en zijn gedurfde en aanstootgevende opmerkingen. Kannibalen in Papoea-Nieuw-Guinea en quasi-islamitische vrouwen die de hijab dragen die het gezicht bedekken, worden “brievenbussen” genoemd.

De recente onthullingen die Johnson hoorde over beschuldigingen van seksueel wangedrag tegen een Tory-wetgever voordat hij werd gepromoveerd tot een hoge positie in de regering, zijn te schandalig gebleken.

De crisis begon toen Chris Pincher ontslag nam als vice-president van Whip na beschuldigingen dat hij twee mannen had betast in een privéclub. Dit leidde tot een reeks meldingen van eerdere beschuldigingen tegen Pincher.

Johnson bood wisselende interpretaties van wat hij wist en wanneer hij het wist. Dit versterkte alleen maar het gevoel dat de premier niet te vertrouwen was.

De belangrijkste kabinetsleden Javed en Sunak, die respectievelijk verantwoordelijk zijn voor de bestrijding van COVID-19 en inflatie, hielpen de crisis aan te wakkeren toen ze dinsdag binnen enkele minuten na elkaar ontslag namen. Dit veroorzaakte een golf van vertrek van hun collega’s.

Nu er leiderschapsverkiezingen voor de deur staan, zullen de conservatieven moeten beslissen of ze Johnson als interim-leider kunnen aannemen, een baan waarbij meestal weinig hoeft te worden gezegd en niets hoeft te worden gedaan.

“Eerlijk gezegd denk ik dat veel van het publiek het meteen zou willen zien verdwijnen”, zegt Tim Bell, hoogleraar politiek aan de Queen Mary, University of London. ‘Weet je, ze willen hem niet als een stank in Downing Street zien rondhangen.’