Bankiers in Zwitsers proces voor het helpen van Poetin’s portemonnee

In Zwitserland is het proces begonnen tegen vier voormalige leidinggevenden van de Zürichse tak van de Russische Gazprombank.

De drie Russen en een Zwitser worden ervan beschuldigd de Russische muzikant Sergej Roldugin te hebben geholpen bij het witwassen van geld dat ervan verdacht wordt van de Russische president te zijn.

De heer Roldugin zou naar verluidt tussen 2014 en 2016 $ 50 miljoen (£ 42 miljoen) op Zwitserse rekeningen hebben gestort, zonder een geloofwaardige verklaring over waar het geld vandaan kwam.

Hij stelde zich toen voor als cellist met een bescheiden inkomen.

Hij werd beroemd als muzikant, maar hij verdiende geen enorme bedragen. Hij vertelde ooit aan de New York Times dat hij geen zakenman is, en zeker geen miljonair.

Dus waar haalde hij miljoenen dollars vandaan om op Zwitserse bankrekeningen te storten?

Dat is de vraag die volgens de aanklagers van Zürich de beschuldigde voormalige bankiers hadden moeten stellen. De cellist stond bekend als een goede vriend van de Russische president Vladimir Poetin, en het gerucht ging dat hij de peetvader was van de dochter van de heer Poetin.

Volgens de Zwitserse wet zijn banken verplicht om rekeningen te weigeren of te sluiten als ze twijfels hebben over de rekeninghouder of de geldbron.

Ze worden ook verondersteld uiterst voorzichtig om te gaan met “politiek prominente personen”. Als bekende vriend van de Russische leider, die miljoenen investeerde in Zwitserland na de illegale annexatie van de Krim en de daaropvolgende sancties tegen Rusland in 2014, had Sergej Roldoegin de noodklok moeten luiden. Aanklagers zullen beweren dat dit niet is gebeurd.

De zaak wordt gezien als een test van hoe streng Zwitserland zijn witwaswetten kan handhaven, die, althans op papier, zeer streng zijn.

De Zwitserse autoriteiten hebben de afgelopen jaren hard gewerkt om af te stappen van het imago van Zwitserland als een land waar het smerigste geld kan worden witgewassen van de meest meedogenloze dictator of de meest corrupte blanke zakenman.

De twijfelachtige fondsen van Roldugin werden voor het eerst aan het licht gebracht, niet door Zwitserse onderzoekers, maar door journalisten, waaronder een team van BBC Panorama, die betrokken waren bij een internationaal onderzoek naar het datalek in de Panama Papers, georganiseerd door het International Consortium of Investigative Journalists in 2016.

Ze ontdekken bewijs van verdachte transacties waarbij de offshore-bedrijven van Roldugin betrokken zijn ter waarde van honderden miljoenen dollars, evenals zijn Zwitserse bankrekeningen.

Pas nadat dat bewijs aan het licht kwam, startten Zwitserse aanklagers hun eigen onderzoek. De aanklacht, die nu voor de rechtbank in Zürich ligt, beweert dat de muzikant optrad als “Poetins portemonnee”, waarbij hij geld via lege vennootschappen in Cyprus en Panama naar de Gazprombank in Zürich sluisde.

De vier beklaagden worden beschuldigd van het niet doorstaan ​​van een “due diligence”-test en van het niet verifiëren – of over het hoofd zien – van de ware bron van zijn geld. Ze hebben allemaal onschuldig gepleit.

Gazprombank heeft inmiddels haar activiteiten in Zwitserland beëindigd en Sergei Roldugin zelf staat op de Zwitserse sanctielijst.

Maar als ze worden veroordeeld, riskeren de vier bankiers gematigde voorwaardelijke gevangenisstraffen van maximaal zeven maanden. Om ooit tot een schuldigverklaring te komen, zullen de aanklagers de rechtbank moeten overtuigen dat de miljoenen van Roldugin daadwerkelijk aan Vladimir Poetin toebehoren.

Geen gemakkelijke taak nu, omdat de gebruikelijke samenwerking tussen landen – in dit geval Zwitserland en Rusland – bij witwasonderzoeken niet heeft plaatsgevonden.

Niemand weet echt hoeveel president Poetin en zijn naasten hebben. De Zwitserse aanklacht geeft aan dat zijn aangegeven salaris iets meer dan $100.000 (£84.400) bedroeg.

Maar er gaan geruchten dat zijn fortuin wel eens 125 miljard dollar zou kunnen bedragen, zorgvuldig verborgen in een ingewikkeld web van lege vennootschappen en de rekeningen van vrienden zoals Sergei Roldugin.

Daarom kan een veroordeling, ondanks de middelmatige straffen, zo veelzeggend zijn. Het zou niet alleen een signaal afgeven aan de Russische president, zijn trawanten en de rest van zijn politieke establishment dat hun geld niet langer zo gemakkelijk verborgen kon worden, maar ook aan de professionals die het beheerden.

Tom Keating, hoofd van het Center for Financial Crime and Security Studies aan het Royal United Services Institute, zei dat Roldugin niet de enige is in zijn vermeende rol als een van Poetins “conservatieven”.

“Die banken en advocatenkantoren die diensten verlenen aan andere naaste medewerkers van Vladimir Poetin, moeten zich ervan bewust zijn dat het duidelijk is dat de autoriteiten actief bezig zijn om hun zaak voor de rechtbank te brengen.”