Noorse olie brengt welvaart, maar voor sommigen brengt het schuldgevoelens met zich mee

Elizabeth Oxfeldt zegt dat veel Noren zich schuldig voelen.

Rijke Noren vergelijken hun comfortabele leven steeds vaker met dat van mensen die het moeilijk hebben, vooral in het buitenland, zegt een hoogleraar Scandinavische literatuur aan de Universiteit van Oslo.

“We hebben de opkomst gezien van een verhaal over schuldgevoelens over de bevoorrechte levens van mensen in een wereld waar anderen lijden”, zegt ze.

Dankzij de grote oliereserves, die na Rusland de grootste van Europa zijn, is Noorwegen een van de rijkste landen ter wereld.

Noorwegen heeft zelfs een begrotingsoverschot; het nationaal inkomen overtreft de uitgaven. Dit staat in schril contrast met de meeste andere landen, waaronder Groot-Brittannië, die geld moeten lenen om hun begrotingstekorten te dekken.

Professor Oxfeldt is een expert op het gebied van de manier waarop Scandinavische boeken, films en tv-series de bredere cultuur van hun tijd weerspiegelen. Ze zegt dat ze deze media steeds vaker het Noorse schuldgevoel over rijkdom ziet onderzoeken.

“Door naar hedendaagse literatuur, films en televisieseries te kijken, ontdekte ik dat het contrast tussen het gelukkige, gelukkige of bevoorrechte zelf en de gekwetste ‘ander’ leidde tot gevoelens van schuld, angst, ongemak of schaamte.

“Niet iedereen voelt zich schuldig, maar velen wel”, voegt professor Oxfeldt toe, die de uitdrukking “schuldenbestrijding” bedacht.

Bij de complotten die in het nieuwste Noorse drama aan de orde komen, zijn leden van de ‘vrije tijdsklasse’ betrokken die afhankelijk zijn van de diensten van arbeidsmigranten die in tijdelijke huisvesting in de kelders van hun huizen wonen. Of vrouwen die beseffen dat ze gendergelijkheid op de werkvloer hebben bereikt door voor de zorg voor hun kinderen te vertrouwen op laagbetaalde kindermeisjes uit arme landen, zegt professor Oxfeldt.

Het leven heeft de gewoonte om kunst te imiteren. In maart maakte de Noorse regering bekend dat zij was gestopt met het verlenen van werkvergunningen aan kindermeisjes uit de ontwikkelingslanden. De VG-tabloid omschreef de praktijk als “West End-slavernij”.

Het schuldgevoel van het Noorse volk heeft ook geleid tot een verscheidenheid aan mensen en organisaties die zich graag afvragen of de rijkdom van Noorwegen gebaseerd is op ethische praktijken.

In januari van dit jaar publiceerde de Financial Times dit Speciaal rapport Uit een recent onderzoek is gebleken hoe visolie gemaakt van gemalen vis gevangen voor de kust van Mauritanië in Afrika werd gebruikt als voer op uitgebreide zalmkwekerijen in Noorwegen.

De krant zei dat Noorse gekweekte vis die door grote retailers in Europa wordt verkocht “de voedselveiligheid in West-Afrika schaadt”.

“De vraatzuchtige honger van de Noorse zalmindustrie naar wilde vis leidt tot verlies van levensonderhoud en ondervoeding in West-Afrika”, benadrukte de milieudrukgroep Feedback Global. “Een nieuw soort voedselkolonialisme creëren.”

Noorse regering Ze antwoordde Het wil ‘duurzaam voer garanderen’ en werkt aan ‘het vergroten van het gebruik van lokale en duurzamere grondstoffen’.

Noorwegen zegt zelfs dat het graag de transitie naar een groene economie wil stimuleren, dus het waarborgen van de duurzaamheid van de aquacultuur zal van essentieel belang zijn nu de oliesector krimpt om plaats te maken voor de zogenaamde ‘groene transitie’.

Dit zou financiën, technologie en arbeid vrijmaken voor meer toekomstbestendige maritieme sectoren, zoals zonne-energie en offshore windenergie, en de productie van algen voor voedsel en medicijnen.

Maar voorlopig zal dit in ieder geval niet genoeg zijn om uitgesproken critici van de lucratieve olie-industrie in Noorwegen het zwijgen op te leggen. Klimaatactivisten maken bezwaar tegen voortdurende booroperaties op zoek naar olie en gas. Andere critici zeggen dat Noorwegen te afhankelijk is van zijn olie-inkomsten.

Aan de andere kant zijn de werktijden in Noorwegen, dankzij de rijkdom gebaseerd op olie en gas, korter dan in de meeste vergelijkbare economieën, zijn de werknemersrechten sterker en is het socialezekerheidsstelsel genereuzer.

Het is geen verrassing dat Noorwegen volgens het World Happiness Report lange tijd een van de gelukkigste landen ter wereld is geweest. En dat is het momenteel Op de zevende plaats.

Maar aan de andere kant heeft de ‘totale afhankelijkheid van olie-inkomsten’ van Noorwegen, zoals Bor Tosterud, een investeerder en gepensioneerde hotelier, ziet, geleid tot een te grote overheidsbegroting, een opgeblazen publieke sector en tekorten aan arbeidskrachten die de particuliere sector verlammen.

“Dit is niet duurzaam”, benadrukt hij.

Noorwegen heeft altijd naar de oceanen gekeken voor drijfvermogen. De zeeën zijn al eeuwenlang een bron van voedsel en energie, een werkplek en een generator van rijkdom. Maar de ontdekking van olie en gas pas eind jaren zestig hielp de lotgevallen van dit land, dat voorheen relatief achtergebleven was, te transformeren.

Sindsdien zijn de meeste Noorse olie-inkomsten internationaal geïnvesteerd door Norwegian Banking Investment Management, onderdeel van de Noorse Centrale Bank.

Het belangrijkste investeringsfonds, het Global Government Pension Fund, ook wel bekend als het ‘oliefonds’, heeft activa ter waarde van… Ongeveer 19.000 miljard kronen ($ 1,719 miljard, £ 1,332 miljard).

De Noorse inkomsten uit de olie-export stegen dramatisch in de nasleep van de Russische invasie in 2022. Critici beweerden dat het land profiteerde van de oorlog, of er in ieder geval niet in slaagde voldoende van zijn meevaller te delen met de slachtoffers van de agressie die de oorlog veroorzaakte.

Premier Jonas Gahr Sture verwierp de beschuldigingen van oorlogswinst en zei dat Noorwegen in tijden van crisis de broodnodige energie aan Europa kon leveren.

Hij wijst er ook op dat Noorwegen een van de grootste financiers van Oekraïne is geweest en dus aantoonbaar beter presteert dan zijn omvang, aangezien Noorwegen slechts 5,5 miljoen inwoners telt.

Noren “zijn rijker geworden dan we hadden verwacht”, zegt Jan Ludwig Andreasen, hoofdeconoom bij Ika Group, een alliantie van onafhankelijke Noorse banken.

Maar tegelijkertijd, zegt hij, voelen de gewone Noren zich na een periode van hoge rentetarieven en pijnlijke inflatie, deels als gevolg van de historisch zwakke kroon, die geïmporteerde goederen en diensten duur maakt, niet zo rijk.

“Ik denk dat de Noren genereus bijdragen aan goede doelen”, zegt professor Oxfeldt.

Maar wijzend op de extra olie-export van Noorwegen als gevolg van het conflict in Oekraïne, zegt Andreasen dat Noorse liefdadigheidsdonaties “slechts een klein deel uitmaken van de extra winsten uit oorlog en lijden.” Dit is de mening die wordt ondersteund door de heer Tosterud.

Maar zijn zij het met professor Oxfeldt eens dat veel Noren zich schuldig voelen? “Niet echt, behalve misschien in bepaalde kringen, zoals de milieubeweging”, zegt Andreasen.

De heer Tosterud is het met deze mening eens. “Ik heb geen schuldgevoelens en ik denk niet dat dit fenomeen wijdverbreid is in Noorwegen”, zegt hij.